Lo tsahatgnì é couedde lé tsahtagne

Lo tsahtagnì

1.                   Lé brantse

2.                  La cotse

3.                  La bètse

4.                  Lo toué

5.                  Lo grop dé l'ento

6.                  Lé fiyole

7.                  Lo quiatón

D'outón lé tsahtagnì son tot qué piombon. Lé aeuh dé cahque tsahtagnì campon pién. Pé couedde lé tsahtagne fat picahi-le. Sivon lé female qué alavon picahì. To lo picahet don-avon so l'aeuh tenque lé tsahtagne sortivon. Canque y avivon finì dé picahì, prendivon lo rahté é tiyavon en déré lé aeuh é couédivon lé tsahtagne. Lé tsahtagne picahièye y ivon belle grose é sé vardavon tenque dé foés.

1.                   L'aeuh

2.                  Lé tré tsahtagne enté l'aeuh

3.                  La tsahtagne

4.                  La poquia

5.                  Lo mougno

Lo picahet y et in piquiot mobio qué sembie en pocca a in marté. Y at do tayèn, eun d'in coté é l'atro dé l'atro coté, é lo mandzo ou méh. Y et fét to dé boh dé tsahtagnì perqué y et in boh deur qué vat pa hquiapà.

Ent'ou piàn lé aeuh pién lé rabiavon to lo rahté. Lanque pouyivon pa arevé to lo rahté comme ou méh di bouissón ou, lo pieu, ent'i quiapèi couédivon to lé forhe.

Fiyavon do ou tré montón é apoué lé picahiavon.

Outre en Fontan-a-Fevetta y et in tsahtagnì qué lé nouhtre vièi mandavon Lo Niàn. Y at dé boun-e tsahtagne qué van bén pé fae mendaye.

Can défiyavon méya eun dé la fameuye quitave dé défae é sé né alave fae mendaye.

Né fiyave hénc, cheu pilé pé doun-i-le mendzì a touit hize qué sivon a défae méya. Mindjavon lé mendaye é béyavon dé bon vén dedeun la coppa.

Lé tsahtagne di herle son pieu fate, mouèn savorièye. Sé vardon pa tan perqué dzamolon pieu len.

Lé goyette

Lé goyette son dé piquiode tsahtagne qué van bén pé fae mendaye. Lo mén barba Arduino lé alave couedde su en Rontsah ioù y ive in tsahtagnì qué mandavon lo Rissàn.

Le goyette sono piccole castagne che vanno bene per fare le caldarroste. Mio zio Arduino le andava a raccogliere su a Ronchas dove c'era un castagno che era chiamato il Rissan.

Lé verdéze

Lé verdéze son dé belle é grose tsahtagne qué empiéyon pé fae lé pélaye.

Fat pélé-le creuvve é beté-le enté na cahéola, covaté-le d'éve é beté-le beé na boun-a mézoura.

Lé mindjavon avó la min-ihtra ou avò lo lahé dé beuh. Lo lahé lo empiéyavon pé fae beuro é fromadzo é fantive pa mehprizi-lo.

Lé ohtentse

Lé ohtentse sivon dé tsahtagne qué campavon vitto, a la fén dou mi d'oh. Outre Ehtsalot y ive djeusto in tsahtagnì dé ohtentse é sé trovave ou Gòi déré lo ban dé la ligne dou Crèh.

Sicore

Bièn, bièn dé an fèi, can lé tsahtagne sivon maviye lé ommo alavon sicore lé tsahtagnì. Prendivon na ehtséla dé boh, na londze pertse dé brenga, dé bote to lé quió, qué servivon pé rampié su pé lo toué dou tsahtagnì. Can sivon su seu lé bran sécouivon en batèn la pertse so lé aeuh é lé fiyavon campé touit.

Couedde tsahtagne

Apoué lé female couédivon lé tsahtagne, lé betavon dedeun in tsavagn ou ent'ou foudé é, can n'avivon na fouidà alavon vouigui-le ent'ou sac.

Can sécouivon lé tsahtagnì, lé tsahtagne campavon totte ent'in co é y avivon pa manca dé tournì. Ioù qué sécouivon pa, lé tsahtagne campavon en pocca pé co é fantive alé chovèn fae lo tor pé pa qué y avisson porta-le vià.

Lo foufet é la foufetta

D'outón lo foufet sé dovrave pé ehtsarvé lo tsahtagnì é gavé lé fiyole.

Pé alé sécore tsahtagne lé ommo rampiavon su pé lo tsahtagnì en pozèn lé pi so lé cotse é sé idavon to la foufetta qué vignave piantaye pé tié-se su to lé man.

« Toc » fèi la foufetta can sé piante !