que
deun lo Dichonéo di patoué francoprovansal de la quemeun-a de Euntroù
pr rel fourma seumpla
que m - pl - III pers - sujé
Teste
La querta di melè
Ll’î eun cou an fameuille que viquichè dedeun an pitchouda mèizòn i caro di veladzo. ...
Lli totMagàn
L'è-tì ho que t'anchouigno Magàn ? L'è la paille é lo fen euntrì me pèi de mèinoù ? Le tseun que djappon é le vatse ...
Lli totLo fouèidé de magàn
Dz’i la fèi que le dzoun-io di dzor de vouì sachon pomì fran bièn diquè l’è eun fouèidé… Vo-ze anchouignedde-vò di fouèidé de Granmée ? ...
Lli totRomenda-mè la pi (la conta di ra)
Li yî eun cou eun ra que l’è pasó dézò la hllenda é l’a rachà la pi. ...
Lli totLo sezeleun créó
Ll'î eun cou an fenna que viquichè dedeun an pitchouda mèizòn, llouèn di veladzo. ...
Lli totLo tsa galeuppe
Li yî eun cou eungn ommo que vardô bièn de vatse a l’eunverna ; tcheu le dzor le pourtô piqué l’erba fritse pe aì bièn de lahì. ...
Lli totLa biza é lo solèi
La biza é lo solèi tsacotoon, tsaqueun eun soutchagnèn d'ihé lo pi for. ...
Lli totLo patouè é le nouile jénérachòn
Euncó i dzor de vouì ll’a de mèinoù que a l’éyadzo de tri-z-àn, i moumàn de leur entroda a l’ecoula maternella, prèdzon renque patouè, belle se - a couza de la télé ...
Lli totLa vatse a métchà
Eun cou ll’ion dou frée: Pèro é Mourise, que reustòon dedeun lo mimo veladzo, dedeun dóo mèizòn eunna protso de l’otra. ...
Lli totLo porseleun d’Eunde é lo ra
Le biche l’an po l’arma mi coutche cou l’an eun queur pi grou de hi di dzi ! Eun cou, de-z-amì de fameuille l’ayòn baillà a ma mée eun porseleun d’Eunde… lo pouo, l’î to so ...
Lli totL’aragne de Pellisson
Ll’ii eun cou deun an prèizòn de Franhe eun prèizoun-ì que l’ayè non Pellisson : belle se l’ii eun prèizòn, l’ayòn lécha-lèi vardé avouì llu son violòn. ...
Lli totL’ourse é lo pitchoù berdjé
Dedeun an pitchouda mèizoun-etta, totta soletta pròtso di bouque, viquichoon eun vioù ommo é son néoi. ...
Lli totL'eunfàn prodeuggo
L’an 1841 lo dialètologue italièn Bernardino Biondelli l’a requeillà chouì verchòn de la Parabolla de l’eunfàn prodeuggo (Parabole de l'enfant prodigue), dedeun chouì patouè valdotèn diféèn ...
Lli totLe fouà de sen Djouàn ou de sen Pierre
Arté de fouà rituel pe le veladzo, su de tsantì u su la poueunte di becque l’è an prateucca cougnuya eun totta la Valoda é tchica pertò eungn Oroppa. ...
Lli totLe ra de Superlé
A la grandze de Superlé, i mentèn di pro, djeusto a coutì de Djoun-î é d’eun pitchoù bouque de tsahagnia, i fon d’eun ni bièn a chouha dézò la remiza, ll’ion dou ra : Londzecuya é Mouropreun. ...
Lli totLo carnaval de la Comba-Frèida
... Eun carnaval « moiró » a traé di siècle é que varde euncó le trahe di vioù rituel d’eun cou. ...
Lli totLa planta di senteucco
... L’è pousiblo que hise rite, di mouente hise de l’Italiye, vignèyon de planta di vyiille fihe de nohe di Romèn ; de rite lla a la fertilitó de ...
Lli totLo pou é lo motsè
... ji dzeleunne, cattro pedzeun - eun dzono, eun rodzo, eun rosse é eun nia - é eun dzèn poulicco avouì le plume de totte couleur que l’ayè non Quiquiriquì. ...
Lli totPèquè le pèi vignon blan ?
... (é coutcheun redoute), le pèi grise (la « canilite » comme diyon le spésialiste), avouì le premî plè de la pi, son eunna di marque de la vièillesse. ...
Lli totL'oradzo
... son… Eun silanse irréel t’eunvertoille : te lo sen, l’è pertò… t’aétse su, é lo lloueudzo te surprèn, é anonche lo toun-o, que manque po d’aréé atò son crazèrio que te fa reblèitì, é que fa croulé le vèiro, djapé le tseun é ploé le mèinoù. ...
Lli totLa man de fia
... L’î l’an di Sègneur 1637, la parotse d’Euntroù, ravadjéye de la pesta que l’ayè atraésó to lo Duché, ploô euncó se mor. ...
Lli totLa tsalî
... Seurtoù can lo vèvo u la vèva marioon coutcheun pi dzoun-io ! Adòn lo vèvo u la vèva se betô eun compétichòn avouì la jenesse que l’î la dépozitéa naturella di drouè a la procréachòn. ...
Lli totGrat de Ronc, « Un photographe à révéler ».
... Élètrisièn (l’è llu que l’a pourtó la lemî dedeun le premî mèizòn d’Euntroù), orolojì, tourneur mi seurtoù fotografe, Grat de Ronc no-z-à quetó cout ...
Lli totL’oilla é lo poudzè
... «Pouo poudzè – pènsô - comèn t’o-heu la fèi de gagné? T’i l’ijì lo pi pitchoù é delecà que l’a fa lo Bondjeu é mè dze si la rèina di siel». ...
Lli totLe tri tsahagne
... Eun bió dzor, euntor la feun di tsotèn, eunna di tri tsahagne comenche a se plendre : « L’è po pousiblo ; hé l’acapite jamì ren de dzen ! Tcheu le dzor son égalle é no pasèn nouho ten penduye a heutta brantse, avouì de montagne devàn, de montagne dérì é de montagne a coutì ! Dze si chura que de delé de halle montagne ll’a an matse de dzente bague, que atègnon po d’otre que d’ihé découverte. ...
Lli totL'ono é lo loi
... « D’acor, adòn devàn te la touho, é aprì dze te peucco ! Dedeun queun pià te l’o-heu hi sacremento d’eungn’épin-a ? ». ...
Lli totLa hllotse d'Euntroù
... Tchica pi bo ll’î eungn otro djablo que, i mentèn di crazèrio di toun-o, eurlô a hi de damòn : « manda bo la montagne su lo veladzo, manda-là bo ! » é l’otro lèi re ...
Lli tot