L'idó
Lo Projè Popón se eunsérèi deun la poleteucca de l'Assessorà de la Réjón otonomma Val d'Ouha pe la restituchón di patrimouéno eummatériel que, da ten, l'ou sovegardé é fée cougihe lo patouè é la queulteua locala pi eun jénéral. Eun particuillì se pense de valorizé é diffujé heutta lenva di queur euntrì le dzouin-o é deun l'ecoula. No rappelèn, euntrì le bague dza betéte eun pià, lo Concours Cerlogne é l'École populaire de patois. Lo premii propouze de retsertse etnografeuque a l'ecoula, la seconda organize de course pe l'apprentissadzo é lo perféchoun-emèn leungueusteucco que, pe le mèinoù, son réalòizò déizò fourma de course téatro. Y è reustéte étò la pubblicachón d'an colléchón de livro sonore eun patouè, de CD de mezeucca tradichonella é lo Dichonnéro di petsou patoésan. Po djeusto de conte é de mezeucca mi étò de téatre, avouì la prézensa di Charaban é di Printemps théâtral deun la Saison culturelle. Deun lo 2012, deun heutta dirii, lèi sarè eun spéttacllo de mezeucca to eun patouè. La manifestachón pi résanta l'è reustéte l'organizachón de la Rencontre des petits patoisants que, a Cogne, l'a permettù de créé eun moumàn de rancontre euntrì tcheu le mèinoù que l'an lo patouè comme lenva maternella. No rappelèn euncò la sélébrachón de la Sente Messa eun patouè (ou eun Walser, deun la quemun-a de Gressoney). Deun totte heutte propozichón mancoo coutsouza pe le mèinoù de 0 a 6-z-àn é lo Projè Popón l'è reustó pensó fran pe hen.
A l'orijine di Projè Popón son reustéte féte de considérachón, de magnii que la propozichón di patouè i dzoun-io l'ache poussù aì pi de sussè :
- l'è nésesséa la collaborachón de hisse que passon leur ten avouì le mèinoù, l'et a dii le paèn, le granpaèn, mi étò hisse que traillon deun lo miilleu sosial é éducatif;
- l'è nésesséo aì de-z-eunstrumàn tedjà sprèse pe le moumàn di djouà;
- l'è nésesséo saì créé eun for llen avouì la Val d'Ouha po djeusto di poueun de vua leungueusteucco mi étò queulterel;
Donque lo projè l'a prèi fourma eun propouzèn devàn totte an collaborachón euntrì l'Assessorà de l'éducachón é de la queulteua é Francesco Tullio Altan, lo dissin-ateur pe le mèinoù que l'a todzoo rezervó bièn d'attenchón i lenve minoritée (l'a baillà la poussibilitó di tradouire se conte deun nombreuze verchón leungueusteuque réjonale).
Altan l'a dissin-à eun nouì personnadzo, mi faillè chèdre queun. Eun pitsèn deun la tradichón populéra valdotène é a se djouà seumplo, scultó ou tsapotó deun lo bouque, s'è cherdù lo cavalle atò le rue cougnù avouì lo non de Tatà. Identifià lo nouì amì di mèinoù, lo secón pose l'è reustó hi lé de lo eunsérì deun eun mondo fé de conte é de compagnón.
Euncò deun hi ca s'è pitchà deun la queulteua eummatériella é deun le nombreuze contin-e de la tradichón réjonala, de cou ponco publiéte é a reusca d'alé perdue. Di moumàn que le variétó de patouè son nombreuze, a selón de la valoda, de la quemun-a é mimo de la frachón ioi que eun lo prèdze, s'è voulù mantchan-ì heutte particularitó eun propouzèn tsaque conta deun eun patouè diféèn.
Le partnership
L'Assessorà de l'éducachón é de la queulteua de la Réjón otonomma Val d'Ouha l'a collaborò avouì l'Assessorà de la santì é di poleteuque sosiale de la Réjón otonomma Val d'Ouha é avouì l'ASL de la Val d'Ouha pe la deustrebuchón su lo territouéo, deun le streutteue séléchoun-éte.
