L'eunfàn prodeuggo

L’an 1841 lo dialètologue italièn Bernardino Biondelli l’a requeillà chouì verchòn de la Parabolla de l’eunfàn prodeuggo (Parabole de l'enfant prodigue), dedeun chouì patouè valdotèn diféèn (Veulla, Ayas, Bar/Donas, Cogne, Dzignoù é Valtornèntse). Heutte chouì verchòn reprézènton le pi vioù documàn de proze eun patouè valdotèn que no cougnisèn i dzor de vouì. 170 an aprì, no pènsèn que siye eumpourtàn de nèn requeillì d’otre verchòn, eunna pe tsique quemeua valdotèna.



Eungn ommo l’ayè dou mignò. Eun dzor lo pi dzoun-îo di dou di a son pée : « Pappa, bailledde-mè la partiya de bièn que n’i drouè ». É lo pée partadze son bièn. Coutche dzor aprì lo garsòn pi dzoun-îo ramase to hen que l’a, queutte mèizòn é comenche a piqué tcheu le sou pe le cantin-e é avouì le femalle.
Aprì que l’a aù to pecó, dedeun hi péì l’è arééye la mizée é llu l’a comenchà a patì. Adòn l’è aló se semondre a an dzi de per lé, que l’a mando-lò eun tsan a se pouèa. Se l’ache renque pousù s’eumplire lo ventro avouì le llande di pouèa ! Mi gneun lèi nen baillô. Adòn, eun betèn tourna d’échèn, lo pouo matasse s’è deu : « Véo de volè de mon pée l’an de pan d’avanhe, é mè dze si héilla que crapo de fan ! Dz’ouì partì, retourné eun tchi pappa é lèi dî : Pappa, dz’i pètchà contre lo Bon Djeu é contre vo ; dze meeutto pomì d’ihé considéró vouho mignò, vardedde-mè comme lo dérì di vouho volè ». Deu ho, se beutte eun voyadzo p’alé vire son pée.
Son pée la vu-lò aréé de llouèn é l’a fa-lèi mou lo cour ; l’è galoppo-lèi eun contre é l’a saro-lò deur contre llu. Lo garsòn adòn l’a deu-lèi : « Pappa, dz’i pètchà contre lo Bon Djeu é contre vo ; dze meeutto pomì d’ihé considéró vouho mignò ». Mi lo pée l’a deu a se volè : « Vito, aledde quiì le dro de la fiha é arbiilledde-lò, betedde-lèi la verdzetta i dèi é de botte i pià. Améedde héilla lo vi que n’en eungrèichà, tchouéyedde-lò, medzèn é féyèn an balla fiha, pèquè mon mèinoù l’î mor é l’è retournó a la viya, l’î perdù é dz’i retrouo-lò. É se beutton tcheutte a fée fiha.
Son mignò pi vioù l’î eun campagne. Can, eun tournèn eun tchi llu, l’è ihó protso di micho, l’a sentù la mezeucca é de dzi que danchoon. Adòn l’a querià eun volè é l’a demando-lèi diquè capitô. Lo volè l’a de-lèi : « L’è ton frée que l’è tournó, é ton pée l’a tchouà lo vi que n’en eungrèichà, pèquè l’a retrouo-lò é se pourte bièn ». Eun sentèn heutte bague lo garsòn s’è amalichà, é l’a pomì oulù nen saì d’entré. É a son pée, que l’î chourtì lo prèyé, l’a repondù : « Véo de-z-àn l’è que dze traillo pe vo, n’i todzor fa to hen que v’oillò sensa jamì deusqueté é vo vo m’èide jamì baillà eun tchévrèi, pe mè, pe fée fiha avouì me-z-amì, mi â que vouho mignò l’è tournó, aprì que l’a to pecó avouì de baquerne, vo féyedde tchoué pe llu lo vi que n’en eungrèichà ! ». Mi lo pée l’a de-lèi : « Tè, mon mignò, t’i todzor avouì mè é to hen que l’è a mè t’apartchàn. Mi faillè beun fée fiha é ihé tcheu contèn, pèquè ton frée que l’î mor l’è tournó a la viya ; l’î perdù é n’en retrouo-lò ! ».