Lo garsoùn prodeuggo

L'an 1841 lo dialectologue italièn Bernardino Biondelli l'a recoueillà chouì verchoùn de la Parabole de l'enfant prodigue eun chouì defièn patoué (Veulla, Ayas, Bard/Donnas, Cogne, Dzignoù é Vatornentse). Seutte verchoùn soun le documàn pi vioù de proze eun patoué valdotèn que no cougnisèn. Aprì caze 170 an dèi que soun itoù publià, no créyèn que l'é bramèn eumpourtàn de nen recoueillì d’atre verchoùn di dzoo de oueu, euna pe tsaque quemin-a valdoténa.

Lo garsoùn prodeuggo
Évanjile seloùn Luc
15 :11-32 di Nouì Testemèn

Eungn ommo l'ayé dou mèinoù. Eun dzoo, lo pî dzouvin-o dî i pappa : « Pappa, baillade-mé la pourchoùn di bièn que n’i drouette ». É lo pappa l'a baillà partadzo.
Eun per de dzoo aprì, vendì le bièn îtoù, lo pî dzouvin-o l'é partì eun voyadzo, bièn llouèn di mitcho é li l'a pecoù tchoeutte se sou eun fièn lo liberteun.
Fran adoùn, deun si paì, l’é acapitèe euna grousa mezie é euncó llou l’a euncomenchà a pâtì la fan.
L'é aloù travaillì i servicho d'eun de per li, que l'a mandou-lo ià eun tsan i gadeun : l'arie bièn voulì s'eumpleure lo ventro, belle avouì si gramo potadzo que pecaoun le gadeun, mi gneun lèi nen baillèe. Eun mezattèn an boun-a pouza, s’é deu : « Vèo de-z-aourì i servicho de pappa de mé l'an da mindjì d'avanse, é mé… si inque a crapì de fan ! Vouillo partì ià de séilla, tournì i mitcho de pappa é lèi dée : pappa, n'i fi de pétchà countre lo Siel é countre vo ; meeuto pamì d'itre lo voutro garsoùn ; vardade-mé comme eun di voutro valet ». É l’é partì pe tournì i mitcho.
L'iye nco llouèn can son pappa l'a apesi-lo é l'a ayaou coumpachoùn de llou ; l'é vitto lambou-lei euncountre é l'a eumbracha-lo. Adoùn lo garsoùn l'a deu-lei : « Pappa, n'i fi de pétchà countre lo Siel é countre vo, meeuto pamì d'itre lo voutro garsoùn » ; mi lo pappa l'a vito comandoù i seun valet : « Ommo, vitto ! Pourtade l'arbeillemèn pi dzen é arbeillade-lo ; beuttàde-lei an verdzetta i dèi é de dzente botte i pià. Dèisèn alade prende lo vi pî gra, tchouiyade-lo, mindjèn é fièn fita, perqué lo mèinoù de mé l'iye morte é aya l'é tournoù eun via… l’iye perdì é n'i retrouou-lo ». É soun beuttou-se a fée fita.
Lo pî vioù di garsoùn l'iye ià eun campagne. Euntretàn que tournèe a mèizoùn, protso di mitcho l'a sentì que soun-aoun é que danchaoun. L'a crià eun valet é l'a dimandou-lei senque acapitèe. Lo valet l'a deu-lei : « L’é lo frée de vo que l'é tournoù san i mitcho é voutro pappa l'a fi tchouée per llou lo vi pî gra ! ».
Eun sentèn so séilla, l'a tchappou-lei la radze é l'a pa voulì entrì. Can lo pappa l'é chortì pe lèi dée de vin-ì dedeun, llou l'a repleco-lei : « Soun saqueunse-z-àn que mé travaillo pe vo, eun fièn todzoo sen que vou èi deu-me, é vo vou èi jamì bailla-me gnenca eun croé tchevrèi, to pe mé, pe fée fita avouì le-z-amì. Mi aprì que lo voutro garsoùn l'a pecoù to lo seun bièn avouì le trèinaillette, can l'é tournoù vou èi fi tchouée pe llou lo vi pî gra ! ». Mi lo pappa l'a repoundi-lei : « Mon mèinoù, té t'i todzoo avouì mé é to sen que l'é de mé l'é euncó de té. Mi no fa fée fita é itre countèn, perqué lo frée de té l'iye morte é aya l'é tournoù eun via, l'iye perdì é n'i retrouou-lo ».